Cursussyllabus

De hoorcolleges gaan door op dinsdag van 11.00 tot 13.00 uur in lokaal E.2.01, met uitzondering van dinsdag 11/11 (geen les, Wapenstilstand) én donderdag 04/12 (extra contactmoment m.b.t. de examenpaper), waarbij we samenkomen van 14.00 tot 16.00 uur in lokaal D.3.16.

De studenten voorzien zich voor elke les van een (digitale) kopie van Ludwig Wittgensteins Filosofische Onderzoekingen (Philosophical Investigations). Te gebruiken is uitsluitend de tweetalige Duits–Engelse editie, vertaald door G.E.M. Anscombe, P.M.S. Hacker en Joachim Schulte, onder redactie van P.M.S. Hacker en Joachim Schulte (vierde herziene editie, Oxford: Wiley-Blackwell, 2009). Deze uitgave vinden jullie terug in het mapje Algemeen.

De secundaire literatuur bestaat zowel uit verplicht als aanbevolen leesmateriaal. Welke teksten tot welke categorie vallen zal naar aanloop van de bewuste les gecommuniceerd worden aan de studenten.

Les 1: Inleiding [23/09]

Kennismaking, bespreking van de les- en examenmodaliteiten, overzicht van de cursus en inleiding tot Wittgenstein’s filosofie en biografie.

Ter opfrissing worden de lezingen ‘Ludwig Wittgenstein: analyse van de Tractatus Logico-Philosophicus’ van em. prof. dr. Jean Paul Van Bendegem aanbevolen.

Les 2: Van de Tractatus naar de Onderzoekingen: de ‘Middelste Wittgenstein’ [30/09]

Stern, D. (2015) The Middle Wittgenstein Revisited.

Stern, D. (2018) Wittgenstein and Moore and Grammar.

Vincke, V. (2025) The Middle Wittgenstein on Aesthetics: Between the “Calculus” and the “Anthropological” Approach.

Les 3: Het voorwoord en de opening van de Filosofische Onderzoekingen (FO voorwoord, §§ 1 – 6) [07/10]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: Preface, p. 3 - 4.

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 1 – 6.

Secundaire Literatuur:

Cavell, S. (1962) The Availability of Wittgenstein's Later Philosophy.

Goldfarb, W. (1983) I Want You to Bring Me a Slab: Remarks on the Opening Sections of the Philosophical Investigations.

Pichler, A. (2023) Style, Method and Philosophy in Wittgenstein – Poetry in Philosophy.

Schulte, J. (2004) The Builder’s Language – The Opening Sections.

Les 4: Taalspelen (FO §§ 1 – 25)  [14/10]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 1 – 25.

Wittgenstein, L. TS 309 – The Blue Book. [selectie]

Secundaire Literatuur:

Gustafsson, M. (2018) Language-games, Lebensform, and the Ancient City.

Kuusela, O. (2014) The Method of Language-Games as a Method of Logic.

Les 5: Conceptuele vaagheid en familiegelijkenissen (FO §§ 39 – 64, 65 - 88) [21/10]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 39 – 64, 65 – 88.

Secundaire Literatuur:

Goldfarb, W. (1997) Wittgenstein on Fixity of Meaning.

Bambrough, R. (1960) Universals and Family Resemblances.

Lessen 6 & 7: Metafilosofie en filosofische method(en): sublimering van de logica – van metafysiche naar alledaags taalgebruik (FO §§ 89 – 133) [28/10 & 04/11]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 89 – 133.

Wittgenstein, L. (2005) The Big Typescript: The Strict Grammatical Rules of a Game and the Fluctuating Use of Language. Logic as Normative. To what Extent do we Talk about Ideal Cases, an Ideal Language? (“The Logic of a Vacuum.”)

Wittgenstein, L. (2005) The Big Typescript: Philosophy.

Secundaire Literatuur:

Les 6

Glock, H.-J. (2024) Unruly Wittgensteinians.

Hacker, P.M.S. (2004) Turning the Examination Around: The Recantation of a Metaphysician.

Baker, G. (2002) Wittgenstein on Metaphysical/Everyday Use.

Les 7

Kuusela, O. (2005) From Metaphysics and Philosophical Theses to Grammar: Wittgenstein's Turn.

Schulte, J. (2017) Surveyability.

Read, R. (2020) When Wittgenstein Speaks of ‘Everyday’ Language, He Means Simply Language A Liberatory Reading of PI 95–124.

Read, R. (2020) Objects of Comparison to the Real (Philosophical?) Discovery PI 130–133.

Lessen 8 & 9: Regelvolging (FO §§ 134 – 242) [18/11 & 25/11]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 134 – 242.

Secundaire Literatuur:

Les 8

Kripke, S. (1982) Wittgenstein on Rules and Private Language – The Wittgensteinian Paradox.

Goldfarb, W. (1985) Kripke on Wittgenstein on Rules.

Les 9

Goldfarb, W. (2012) Rule-Following Revisited.

Kuusela, O. (2024) Kripke and Wittgenstein on Rule-Following: The Problem of Empty Philosophical Explanations.

Hertzberg, L. (2024) “Following a Rule” Is a Practice.

Les 10: Aspectperceptie (FO §§ 398 – 402, xi §§ 111-160) [02/12] [GEEN ONDERDEEL MEER VAN DE SYLLABUS]

Primaire Literatuur:

Wittgenstein, L. (2009) Philosophical Investigations: §§ 398 – 402, xi §§ 111-160.

Secundaire Literatuur:

Floyd, J. (2015) Aspects of Aspects.

Agam-Segal, R. (2019) Avner Baz on Aspects and Concepts: A Critique.

Baz, A. (2000) What's the Point of Seeing Aspects?

Extra: Paperbespreking [04/12]

Op donderdag 4 december, van 14.00 tot 16.00 uur in lokaal D.3.16, lichten de studenten beurtelings het onderwerp van hun paper toe. Nadien ontvangen zij individuele feedback van de docent en van hun medestudenten.

Lessen 11 & 12: Wittgenstein over ethiek & Wittgensteiniaanse ethiek [09/12 & 16/12]

Les 11

Wittgenstein, L. (1965) A Lecture on Ethics.

Stern, D. (2013) Wittgenstein’s Lectures on Ethics, Cambridge 1933.

Wittgenstein, L., Rhees, R., Citron, G. (2015) Wittgenstein’s Philosophical Conversations with Rush Rhees (1939-50): From the Notes of Rush Rhees. [selectie]

Rhees, R. (1965) III: Some Developments in Wittgenstein's View of Ethics.

Bouwsma, O.K. (1986) Wittgenstein: Conversations 1949-1951. [selectie]

Les 12

Diamond, C. (1996) Wittgenstein, Mathematics and Ethics, Resisting the Attractions of Realism.

Diamond, C. (2002) What if x isn't the number of sheep? Wittgenstein and Thought-Experiments in Ethics.

Christensen, A.-M.S. (2018) “What Is Ethical Cannot Be Taught”—Moral Theories as Descriptions of Moral Grammar.

Hertzberg, L. (2022) Absolutely Personal: A Countercurrent in Moral Philosophy.