Nadat je een mindmap hebt opgesteld, structureer je de losse ideeën in een logische structuur. Je stelt met andere woorden een tekstschema op voor je paper.

Tekstschema =/= mindmap of inhoudstafel

Een tekstschema verschilt op verschillende vlakken van een mindmap. In een mindmap ga je nog ideeën uitfilteren en categoriseren. Zodra je met een tekstschema begint, zijn de categorieën duidelijk en probeer je die in een logische volgorde onder elkaar te plaatsen. Daarbij is het van belang dat de rode draad doorheen de tekst start bij de hoofdvraag, daarna argumenten, voorbeelden en resultaten aanhaalt, om te eindigen bij de eindconclusie waarin je hoofdvraag wordt beantwoord. Zelfs als je zelf geen onderzoek voert, maar enkel literatuur tegenover elkaar plaatst, is het van belang om een duidelijke verhaallijn te hebben die aangeeft wat het doel is van je tekst, hoe je tot deze analyse bent gekomen en wat je conclusie is.

Een tekstschema komt ook niet helemaal overeen met een inhoudstafel, hoewel de basis wel gelijk is. Net zoals bij een inhoudstafel, verdeel je de inhoud onder hoofd- en tussentitels. Die kunnen inderdaad ook de basis vormen van je tekstschema. Het tekstschema gaat echter verder, tot op het niveau van de alinea's. Je zal binnen hoofdstukken en paragrafen immers nog steeds een logische volgorde moeten aanhouden.

Waarom een tekstschema?

Een tekstschema helpt je overzicht te houden over je tekst. Schrijven zonder voorbedacht plan kan immers voor meerdere problemen zorgen, zoals:

Uitwijdingen
De kans is groot dat je bepaalde onderdelen van je tekst begint uit te schrijven omdat je ze interessant vindt op zich. Pas nadien zal je merken dat je onderdelen hebt uitgewerkt die eigenlijk niet passen bij je hoofdvraag. Ofwel moet je dan je onderzoeksvraag aanpassen (wat niet altijd meer mogelijk is), ofwel verlies je kostbare tijd door die fragmenten weer te schrappen.
Van de hak op de tak springen
Je hebt heel wat literatuur gevonden die interessant is en wil die teksten allemaal verwerken in je tekst. Doordat je geen logische structuur in je achterhoofd houdt, verlies je zelf gemakkelijk het overzicht en raakt je lezer in de war. Je vindt het in deze situatie ook vaak moeilijk om goede themazinnen te formuleren aan het begin van een alinea, je alinea's op te delen of tussentitels aan te brengen. Meer informatie over structuur in je zin vind je in deze module.
Overdreven herhalingen
Je merkt dat je vaak terugverwijst naar een vorige alinea of een vorig hoofdstuk. Het kan ook zijn dat je aanvoelt dat je een bepaald fragment best volledig opnieuw herhaalt, een definitie opnieuw uit de doeken doet of kort samenvat wat je ervoor hebt geschreven voordat je verdergaat met je tekst.
Vage formuleringen
Hoe minder duidelijk het voor jezelf is wat je wil bereiken, hoe vager je formuleringen zullen zijn. Je lijkt alle opties open te willen houden. Soms lijken bepaalde onderdelen goed en academisch geformuleerd, maar merk je uiteindelijk dat de passages weinig toegevoegde waarde hebben. Wees dan streng voor jezelf en schrap ze, of voeg op de plaats van de lege woorden betekenisvolle woorden in en kijk of de tekst dan nog passend is.

Tips bij het opstellen van een tekstschema

Van algemeen naar specifiek
In de eerste plaats vermeld je de elementaire basisinformatie, die een algemeen kader schept. Daarna zal je pas specifiekere informatie en details plaatsen. Zo komt bijvoorbeeld je eigen onderzoek pas na een algemene literatuurstudie over een bepaald onderwerp. Binnen die literatuurstudie zou je ook eerst een concept in het algemeen kunnen afbakenen, om nadien over te gaan naar de toepassing ervan. Als je de context bespreekt heb je het eerst over de situatie in Europa en daarna pas die van Vlaanderen. Het valt een lezer heel erg op als je die volgorde zou omkeren. Wees jezelf hiervan dus bewust, zodat je de volgorde inzet om extra betekenis te geven aan je tekst in plaats van voor verwarring te zorgen.
Verlies niet te veel tijd
Zorg ervoor dat je niet eindeloos blijft zoeken tot je tekstschema 100% op punt staat. Leg jezelf daarvoor indien nodig een deadline op. Ook tijdens het schrijven kan je ideeën krijgen die je dan tussendoor op de juiste plaats kan zetten in je tekstschema zodat je de rode draad wel nog blijft volgen. Aan de andere kant krijgen veel studenten vaak net zin om te schrijven wanneer het plaatje voor hen klopt. Probeer voor jezelf af te wegen of je daar al bent of niet.
Herschrijf het schema wanneer dat nodig is
Wanneer je aan het schrijven bent, is het handig om je schema bij de hand te houden. Als je toch merkt dat je een bepaald onderwerp verder wil uitwerken of als je tijdens het schrijven ervan bent afgeweken, neem dan je tekschema er weer bij en kijk na of je nog steeds een logische opbouw hebt. Het is immers niet noodzakelijk om te stevig vast te houden aan je tekstschema. Probeer het meer te zien als een schriftelijke en logische weergave van je gedachten.
Eigen voorkeur
Ga op zoek naar jouw eigen manier van redeneren. Stel jezelf daarvoor de volgende vragen:
- Vind jij het handiger om je ideeën al relatief ver uit te schrijven of heb je aan een paar kernwoorden genoeg om verbanden te leggen?
- Heb jij genoeg aan één algemeen schema voor een volledige tekst, maak je er eentje per hoofdstuk of schrijf je best per alinea uit hoe je het zou aanpakken?
- Werk je liefst op papier of digitaal?
- Voeg je in je tekstschema alvast de themazinnen (betekenisvolle zinnen aan het begin van een alinea) toe of niet?
Bekijk voorbeelden van tekstschema's

In dit document vind je meerdere tekstschema's bij eenzelfde tekst. Bekijk welk schema jou het best lijkt en probeer uit te zoeken waarom dat zo is. Op die manier kan je gemakkelijker je eigen stijl bepalen. Besef dus ook dat er niet één juist antwoord is. Als het tekstschema voor jou werkt, heb je je doel bereikt.